Filomena II no norte paira a última semana de xaneiro? É a predición de expertos en cabañuelas, un método tradicional paira prognosticar o tempo baseado no comportamento meteorolóxico dos primeiros días de agosto, e que predixo as fortes nevadas do ano pasado. Pero, é un método fiable? Neste artigo mostrámosche este e outros métodos populares paira predicir o tempo que, segundo os expertos en meteorología, carecen de rigor científico e fiabilidade.
Cabañuelas e outros métodos populares
❄️ Cabañuelas
Son unhas predicións que, polo menos na súa orixe, ademais de observar fenómenos atmosféricos teñen en conta o comportamento dos animais e as características do sol e a lúa paira predicir o clima.
As cabañuelas fanse en agosto paira vaticinar o tempo do ano seguinte. Paira iso, divídese o mes en dous períodos:
- O tempo que faga do 1 ao 12 de agosto será o que fará nas primeiras quincenas de xaneiro a decembro: o día uno corresponde ao mes de agosto, o dous a setembro, o tres a outubro… até chegar ao mes 12, xullo.
- Os fenómenos que se dean do 13 ao 24 de agosto sinalan que tempo fará nas segundas quincenas do ano. Aquí, a orde é o inverso: o tempo que faga o día 13 de agosto corresponderá ao tempo da segunda quincena de xullo; o 14, o de xuño; o 15, o tempo de maio… até chegar ao mes de agosto, o día 24 de agosto.
Existen outras cabañuelas que, en lugar de utilizar o mes de agosto, fan os prognósticos a partir dos primeiros días do mes de xaneiro.
❄️ Témporas
No norte de España utilizábanse tradicionalmente as témporas paira tratar de predicir o tempo que faría nas estacións seguintes. Hai catro témporas, ligadas aos tempos litúrxicos católicos:
- Témporas de primavera: o mércores, venres e sábado da segunda semana de Coresma.
- Témporas de verán: o mércores, venres e sábado da primeira semana despois de Pentecostés.
- Témporas de outono: o mércores, venres e sábado seguintes ao 14 de setembro, día da Exaltación da Santa Cruz. Si este día cae en mércores, as témporas serán o mércores, venres e sábado da semana seguinte.
- Témporas de inverno: o mércores, venres e sábado seguintes ao 13 de decembro, día de Santa Lucía. Si este día cae en mércores, as témporas son mércores, venres e sábado da semana seguinte.
Paira facer o prognóstico débese observar, ademais da choiva ou o sol, cal é a dirección do vento, si o ceo está ou non encapotado e como se comportan os animais, entre outros fenómenos.
❄️ Calendario zaragozano
É un almanaque que, ademais do calendario e o santoral, inclúe una predición meteorolóxica paira un ano. Edítase desde que en 1840 Mariano Castelo e Ocsiero publicase o primeiro, e desde entón foi moi popular entre os campesiños e gandeiros.
O nome do almanaque é unha homenaxe ao astrónomo español Victoriano Zaragozano e Zapater que no século XVI elaboraba os seus propios almanaques. As predicións fundamentábanse no cálculo predictivo dos movementos da lúa e o sol.
❄️ O frade do tempo
O cadro do frade do tempo é moi popular e está en moitos fogares españois. Aparece un franciscano cunha vara que se move e indica como estará o tempo: seco, húmido, revolto, ventoso…
É o máis fiable destes métodos, pois é, en realidade, un higrómetro que mide a humidade do ambiente e predí o tempo do día seguinte. En función da humidade, o seu mecanismo interior fai que mova o brazo e a capucha paira indicar a predición do tempo.
Son fiables as cabañuelas?
Imaxe: fietzfotos
A técnica dos cabañuelistas (que din poder predicir o tempo paira os seguintes 12 meses) “carece por completo de valor desde o punto de vista científico”, considera Mar Gómez, doutora en Físicas e responsable da área de meteorología de eltiempo.é.
A experta sinala que non é posible prever o tempo que fará dentro de varias semanas con fiabilidade; “Só pódese prever poucos días antes”. Así mesmo, estima que estes métodos populares “non se poden utilizar paira determinar si teremos ou non una nevada, choivas, sol ou tempo estable”, e todo iso porque:
- Son predicións moi locais. Coas cabañuelas téntase dar una suposta previsión do tempo, pero só serve paira o mesmo sitio onde se tomaron ditas observacións.
- Son predicións previsibles e xerais. Se se prognostica frío en xaneiro e calor en xullo, o normal é acertar, pois son meses nos que adoita suceder isto. E, obvio, na primavera choverá, porque é una estación húmida en moitas zonas.
- Non teñen en conta os cambios da atmosfera. A atmosfera do noso planeta —explica Gómez— é un sistema interconectado e caótico, o que propicia que pequenos cambios nas condicións atmosféricas poidan xerar grandes cambios a diversos prazos e escalas. Isto é o que fai “imposible” saber que tempo fará un día concreto do mes que vén… e menos aínda de 12 meses!
Como se fai una predición científica do tempo
Facer una predición meteorolóxica non é una cuestión de simple observación, senón que a única forma de saber que tempo fará é “utilizar uns modelos numéricos de previsión, e ningún outro método ten validez”.
- Estes modelos están formados por un conxunto de “complexas ecuacións non lineais; é dicir, que non teñen una solución concreta”.
- Paira poder predicir o tempo, os meteorólogos idean “aproximacións cada vez máis precisas paira tratar de resolver estas ecuacións”.
- Dado que resolver as ecuacións de partida é imposible, as predicións nunca teñen una precisión do 1oo %.
